در سه دهه گذشته تا اوایل سال 2019 تعداد 481 ترتیبات تجاری دو و چند جانبه بین کشور ها به امضا رسیده است. اوراسیا ( اتحادیه اقتصادی اوراسیا EAEU )به عنوان یک تجربه جدید در همکاری های تجاری منطقه ای این ظرفیت را دارد که در فضای اقتصادی جدید آثار بسیار مطلوب برای رشد تجارت به دست آید.

یادداشت، عبدالحمید اسدیان سرپرست مدیریت توسعه صادرات اتاق تعاون ایران

 

به گزارش ایتوت نیوز ، پس از پایان جنگ جهانی دوم و ویرانی کشور ها نیاز به بازسازی ضرورت ایجاد ترتیبات تجاری بین کشور ها از اهمیت خاصی برخوردار گردید.طی سه دهه گذشته کشور ها یکی از ابزار های دیپلماسی تجاری انعقاد قرارداد های دوجانبه و منطقه ای هدف خود دانستند.

کشور های عضو   WTO (سازمان جهانی تجارت) به استناد به بندی از قانون سازمان جهانی تجارت بدون خدشه به عضویت خود در سازمان جهانی تجارت پیمان های منطقه ای و دوجانبه جهت تسهیل تجارت و کاهش تعرفه و حذف موانع تعرفه ای موافقت نامه تجاری دو جانبه و چند جانبه به امضا رساندند.در سه دهه گذشته تا اوایل سال ۲۰۱۹ تعداد ۴۸۱ ترتیبات تجاری دو و چند جانبه بین کشور ها به امضا رسیده است. اوراسیا ( اتحادیه اقتصادی اوراسیا EAEU )به عنوان یک تجربه جدید در همکاری های تجاری منطقه ای این ظرفیت را دارد که در فضای اقتصادی جدید آثار بسیار مطلوب برای رشد تجارت به دست آید.

اوراسیا نامی از ترکیب دو واژه ی اروپا و اسیا پدید امده است.از ان جا که دو قاره اسیا و اروپا مرز طبیعی خاصی ندارند و مرز بندی میان این دو قاره عمدتا تاریخی فرهنگی است. برخی از گیتا شناسان اوراسیا را بزرگترین قاره جهان که یک سوم از کل سطح کره زمین را شامل میشود.

اتحادیه ی اقتصادی اوراسیا شامل پنج کشور روسیه ارمنستان بلاروس قزاقستان و قرقیزستان در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد.تعدادی از کشور ها نیز عضو ناظر این اتحادیه اقتصادی میباشند.جمهوری اسلامی ایران از ابتدای تاسیس این اتحادیه پیشنهاد همکاری و انعقاد موافقت نامه تجاری را به اتحادیه اقتصادی اوراسیا ارائه نمود و پس از انجام حدود ۲ سال مذاکره بین نمایندگان کشورمان و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشور های عضو موافقت نامه موقت برای تشکیل منطقه تجارت ازاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشور های عضو منعقد و پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی و مراجع قانونی کشور های عضو از پنجم ابان ۱۳۹۸ به مرحله ی اجرا در امد.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا در حال حاضر دو موافقتنامه ی تجاری اجرایی با جمهوری اسلامی ایران و کشور ویتنام دارد و موافقت نامه تجارت ازاد با کشور های صربستان سنگاپور امضا نموده که تاکنون اجرایی نشده است.

موافقت نامه ی موقت تشکیل منطقه ی ازاد بین جهموری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با انجام مذاکرات بین طرفین و پس از سه سال به موافقت نامه تجارت ازاد تبدیل گردید.

مطابق با ماده ی ۱۲۰۱ موافقت نامه ی موقت بین جمهوری اسلامی ایران و ان اتحادیه مربوط به شفافیت طرفین متعهد شده که راهنمای گام به گام مقررات تجاری حاکم خود را برای استفاده تجار طرف مقابل منتشر نماید.

امروزه واژه اوراسیا بیشترین کاربرد و اهمیت در مناسبات اقتصادی خارجی ایران پیدا کرده و در شرایط فعلی بخش خصوصی کشورمان و نیروهای توانمند از فرصت به دست امده برای توسعه مناسبات و بهره گیری مثبت در گام اول در تعدادی از کالاها تعرفه ی ترجیحی بهره برده،گام دوم با امضا ی موافقت نامه تجارت ازاد و تصویب ان در مراجع قانونی با صفر شدن تعرفه ها تحولی عظیم در تجارت کشورمان با اتحادیه اوراسیا رخ خواهد داد.

کشورهای عضو اوراسیا با داشتن حدود ۱۸۲ میلیون جمعیت و ۲۰ میلیون کیلومتر مربع مساحت  و تولید ناخالص داخلی حدود  ۱۵۰۰ میلیارد دلار در حالی که در استخراج نفت رتبه ی اول در جهان و رتبه چهارم در تولید انرژی جهان رتبه ی سوم طول خط اهن و رتبه چهارم تولید اهن و رتبه پنجم در تولید فولاد را در جهان داراست.

با عضویت و انعقاد موافقت نامه تجارت ازاد با اوراسیا فرصت های ذیل نصیب کشورمان خواهد شد:

۱.تعامل با اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر سیاست تحریم و فشار حداکثری تاثیر خواهد داشت.

۲.تعامل با اتحادیه اقتصادی اوراسیا مقابله با سیاست یک جانبه گرایی امریکا

۳.توسعه مناسبات بیشتر با کشورهای همسایه مندرج در قانون اساسی

۴.ارتقای قدرت رقابت قیمت کالاها و کیفیت محصولات ایرانی در بازار های اوراسیا و جهان

۵.نظم و ترتیبات جدید در تجارت خارجی کشور و کاهش صدور بخشنامه ها و مقررات خلق الساعه

۶.موافقت نامه در راستای تامین نیاز های اساسی مردم با اهداف اقتصاد مقاومتی

امتیازات اعطائی ایران و اوراسیا

ایران ۳۸۰ قلم امتیاز اعطائی به اوراسیا که شامل ۹۷ قلم کالای کشاورزی و ۲۶۳ قلم کالای صنعتی است . از طرف اوراسیا ۵۰۲ قلم کالا دریافت داشته که مشمول کاهش یا تثبیت تعرفه است.

در بخش صنعت بیش از کشاورزی می باشد و این نشان از حمایت دو طرف از بخش کشاورزی خود دارد.

ماموریت اوراسیا

ایجاد شرایطی برای توسعه پایدار اقتصادی جهت بهبود استاندارد زندگی، ایجاد بازار واحد برای کالاها، خدمات، کار و سرمایه، تضمین نوسازی جامع، افزایش رقابت پذیری و همکاریهای اقتصادی.

اصول اوراسیا

احترام به استقلال و تمامیت ارضی کشورهای عضو، احترام به مختصات ساختار سیاسی کشورهای عضو، منافع مشترک، برابری و احترام به منافع ملی طرفین تجاری، اقتصاد بازار و رقابت منصفانه، یکپارچگی فضای اقتصادی اوراسیا به عنوان یک قاعده.

طی دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ صادرات کالا در تجارت خارجی با کشورهای ثالث ۲۳درصد و واردات کالا در تجارت خارجی با کشورهای ثالث در مدت زمان فوق ۳۳درصد افزایش یافته است.

در پایان سال ۲۰۱۹ سرمایه گذاری دارائی مالی ثابت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مقایسه با سال قبلی ۲۵درصد افزایش یافته است.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا در رتبه بندی بین المللی موقعیت بهتری پیدا کرده اند .

طبق پیمان اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تردد آزاد کالا، اشخاص، خدمات و سرمایه برای کشورهای عضو اتحادیه درون بازار داخلی اتحادیه تضمین شده است .

کالاهای وارد شده به قلمرو اتحادیه از کشورهای ثالث ، مشمول حقوق گمرکی واردات می شوند.

این حقوق گمرکی برای کل کشورهای اتحادیه یکسان و مطابق با تعرفه های گمرکی مشترک و فهرست شرح کالائی و فعالیت اقتصاد خارجی اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.

نگاهی به تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو نشان میدهد در صورت پیوستن و امضای موافقت نامه تجارت ازاد فرصت مناسب برای بازار های جدید برای محصولات کشورمان به وجود خواهد امد.

امار تولید ناخالص کشور های عضو به شرح ذیل است:

روسیه ۱۲۸۱ میلیارد دلار

قزاقستان ۱۳۴ میلیارد دلار

بلاروس ۲۴ میلیارد دلار

ارمنستان ۱۰ میلیارد دلار

قرقیزستان ۷ میلیارد دلار

مجموع ۱۴۸۱ میلیارد دلار

از ابتدای امضای موافقت نامه تعرفه ی ترجیحی با اوراسیا حجم تجارت ایران از سال ۲۰۱۹  حجم تجارت ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون و در سال ۲۰۲۱ به ۵ میلیارد رسیده است.  قطعا در صورت مذاکره دقیق تیم مذاکراتی و انتخاب کالا ها و اخذ اختیارات تعرفه ای دقیق قطعا صادرات کشورمان با توجه به حذف تعرفه و صفر شدن تعرفه ی گمرکی در کشور های عضو کالاهای ایرانی با قیمت رقابتی و ارزانتر به دست مصرف کنندگان خواهد رسید که منجر به افزایش صادرات کالاهای ایرانی خواهد شد.

بدیهی است در موافقت نامه تجارت ازاد در هر دو طرف متعهد به صفر نمودن تعرفه وارداتی کالاهای مورد توافق خواهند بود که کالاهای تولید داخلی نیز بایستی با افزایش کیفیت و رقابتی نمودن قیمت ها بتوانند درمقابل محصولات وارداتی مذکور رقابت نمایند.

در این راستا بخش تعاون کشور اعم از تولیدی و تجاری میتوانند با ارائه پیشنهادات و نظرات خود در این حرکت ملی مشارکت داشته باشند.

خاطرنشان می شود، در مهرماه امسال، دور پنجم مذاکرات در مسکو برگزار شد و طرفین توافق نمودند که لیست منفی کالا نهایی شود (لیست مخفی کالا که از شمول کاهش تعرفه و صفر شدن تعرفه استثناء می گردد) و در صورت نهایی شدن لیست کالا، در سالجاری موافقت نامه تجارت آزاد به امضاء برسد که پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی به عنوان قانون اجرا خواهد شد.